Erişilebilirlik direkt olarak ulaşabilmeyi anlatsa da birtakım ürünlerin, teknolojinin, diğer türlü hizmetlerin, engelli, yaşlı, çocuk, kadın demeden herkese ulaşabilmesi ve işlevini yerine getirmesini ifade ediyor. Erişilebilirlik kavramını internet dünyası altında incelemek gerekirse bu kavramın tek bir kitleye hitap etmemesi genç, yaşlı demeden herkese hitap ederek hepsinin ortak bir noktada buluşturması gerekiyor. Bunun her kitleye hitap etmesinin yanı sıra her kitleye de dengeli biçimde dağılması gerekiyor. İnternet siteleri ve uygulamalar tasarımlarıyla ve hitap şekilleriyle de bütün kitleleri kapsayan bir içeriğe sahip olmalı. 

Erişimde Dikkate Alınması Gereken Hususlar

Erişim her türde insanı kapsayan bir şekilde birleştirici ve bütünleştirici ilkeleri esas alarak yapılmalı. Örneğin bir internet sitesi geliştirilirken görme, duyma, algılama ve konuşma gibi engelleri bulunan insanların bu engelleri sonucu oluşan dezavantajları onlar için en aza indirgeyen bir seviyede olmalı. Örneğin videolar içeren bir site tasarlanıyorsa işaret dili içeren bir yayın dili de o siteyi hazırlayan tarafından eklenmeli. Çünkü işitme engeli olan bir birey için o videoyu anlamak o işaret dili yayının olmaması durumunda pek mümkün olan bir durum olmaz. Görme engeli olan bir birey için  de görsel içeriğin ön planda olmasından çok işitsel içeriğin, tasvir yapmanın ön planda olması gereken bir başka nokta.

Bu örnekler oluşan ters durumlar ve bunların sonucu ortaya çıkan engeller sonucunda çoğaltılabilir. Önemli olan bu hususlara dikkat ederek hizmet sunabilmek. Çünkü unutmamak gerekiyor ki herkes bütün engellerine rağmen eşit bir şekilde aynı hizmeti almalı.

Türkiye ve Erişilebilirlik

Türkiye 2008 yılında atmış olduğu büyük bir adımla “Fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel çevreye, sağlık ve eğitim hizmetlerine, bilgiye ve iletişime erişimin engellilerin tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam yararlanmasını sağlamadaki öneminin Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi çerçevesinde kesin bir dille kabul edeceğini açıkladı. Bu yolla beraber Türkiye sınırları içerisinde bulunan engelli vatandaşların haklarının savunulması devlet eliyle sağlanıp uluslararası bir sözleşme içerisinde de güvence altına alarak bu haklar sağlam bir biçimde korunmaya başlandı.

Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Sözleşmesi Nedir?

Sözleşme 50 maddeyi ve bir başlangıç kısmını içeriyor. 1. ve 9. maddeler sözleşme içerisinde yer alan ve güvence alınıp korunan hakların ve özgürlüklerin hepsi bakımından uygulanması gerekli olan tanım ve ilkeler ifade eden hususlar düzenliyor. Ayrıca 10. ve 30. maddeler güvenceyle koruma altına alınan hakları ve özgürlükleri detaylandırarak ifade ediyor fakat 31. ve 50. maddelerde ise sözleşmeyi uygulamaya yönelik “istatistik ve veri toplama” benzeri teknik detayları ve sözleşmenin uygulama aşamasının izlenmesiyle alakalı mekanizma ve yürürlükle alakalı durumları da düzenlemekte. Bu sözleşmeye ek olarak bir de İhtiyari Protokol bulunuyor. Bahsi geçen protokol, sözleşmenin imzalanan devletlerce uygulanıp uygulanmadığını araştırıp ve tespit etmek amacıyla türlü türlü usülleri açıklıyor ve bu yolla ülkeleri denetliyor.

Erişilebilirlik Kısayolu Nasıl Açılır?

Erişilebilirlik kısayolu vasıtasıyla görme engeli olan kullanıcılar Talkback’ı içine alan erişilebilirlik araçlarından faydalanabilir. Bu araçlardan faydalanabilmek için bazı adımlar düzgün bir şekilde yapılmalı. İlk olarak kullanıcılar kullandıkları cihazın ayarlarını açmalı. Sonra erişilebilirlik seçeneği aktif hale getirilip üstte yer alan erişilebilirlik kısayol seçeneğine tıklanarak bu kısayol açılıyor. Kısayolun kullanıma geçmesi için ses tuşlarının her ikisine üç saniye basmak ve öyle kalmak gerekiyor. Bu basılı kalma işleminden sonra kısayol kullanılabilir hale geliyor.

Talkback Özelliği

Talkback özelliği görme problemi yaşayan kullanıcıların işlerini kolaylaştıran bir özellik. Talkback özelliği aktif edildiğinde normalin dışında daha farklı bir dokunuş ve titreşim bildirimini sağlıyor. Cihazda yapılan işlemler sonucu bu özellik sayesinde sesli olarak bir geri dönüş sağlanıyor. Bu özellik sayesinde görme sorunu yaşayan insanlar gönül rahatlığıyla telefonlarını kullanabilir. Talkback ayarlarının içinde farklı programlar da bulunuyor. Bunlar ses tonu değişikliği, klavye yankısı, konuşma ses düzeyi ayarı, yakınlık sensörü ve telefon çaldığında arayanın kimliğini sesli olarak dile getirme özellikleri olarak sayılabilir. Ses tonu değişikliği klavye geri bildirimini ayırt edebilmek için, klavye yankısı basılan tuşların sesli olarak dile getirilmesi için, konuşma ses düzeyi ayarı ise medya ile ses düzeyinin ayarlaması sebebiyle, yakınlık sensörü de konuşmayı durdurmak için geliştirilmiş yardımcı programlar. Bu programların en büyük avantajı yukarıda anlatıldığı gibi basit bir şekilde aktif hale getirilebilmesi.

Uygulamanın Sağladığı Diğer Avantajlar

İşitme ve duyma sorunu yaşayan birçok insan için erişilebilirlik uygulaması sayesinde birden fazla avantajdan faydalanıyor. Örneğin renk düzeltme özelliği renk körlüğü yaşayanlar için geliştirilmiş bir uygulama sayesinde renk körlüğü sorunu yaşayan kullanıcılar bu sorunlarını telafi edebiliyor. Şifreleri sesli okuma özelliği de şifrelerin sesli okunarak kontrolü sağlıyor. Ayrıca yazı tipi ve görüntü boyutu seçeneği, görme problemi yaşayan kullanıcıların görüntülerin ve yazıların boyutlarının ayarlaması için tasarlanan bir özellik. Güç düğmesinin çağrıyı sonlandırma özelliği de istenmeyen çağrıları tek bir tuşla sonlandırmak amacıyla kullanılan bir özellik. Büyütme özelliğiyle ekranı istenilen kadar büyültülmesi de kullanıcılara büyük avantajlar sağlıyor ve görmek istediklerini daha yakından net görmelerine destek olmuş oluyor. Son olarak da seç ve dinle seçeneğinden bahsetmek gerekirse seç ve dinle seçeneği ekranda seçili halde bulunan yazılar sesli okunabilir ve bu yazıların açıklamaları dahi dinlenebilir.

Bütün bunların bütünü düşünüldüğünde erişilebilirlik özelliği bazı duyu sorunları olan kullanıcıların sahip olduğu olumsuzlukları en aza indirgeyerek aradaki fırsat farkını minimum seviyeye indirmeye çalışıyor. Günümüz teknolojisi de düşünüldüğünde bu özelliğin daha da geliştirilerek bir ileriye taşınması mümkün gözüküyor. Bu yüzden bu konudaki çalışmalar desteklenerek iyileştirilmeli.